Gümrük Birliğinin uygulanmasında 1/95 sayılı OKK'nin kuralları

Gümrük Birliğinin uygulanmasında 1/95 sayılı OKK'nin kurallarının yanı sıra Ankara An­laşması ve Katma Protokolün genel hükümleri de dikkate alınması gerekmektedir. Buna karşılık, Katma Protokolün Gümrük Birliğinin kurulmasına ilişkin hükümlerinin uygulan­ması artık söz konusu değildir.

Gümrük Birliği sadece sanayi mallarının ve işlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini kapsamaktadır. İşlenmemiş tarım ürünlerinin serbest dolaşımı, Ankara Anlaşma­sının temel amaçlarından biri olmakla beraber Türkiye’nin Topluluğun (Birli­ğin) ortak tarım politikasına uyum sağlayamamış olması nedeniyle Gümrük Bir­liğinin kapsamı dışında tutulmuştur. Temel tarım ürünleri için hâlen 1/98 ve 2/2006 sayılı OKK çerçevesinde tercihli ticaret rejimi uygulanmaktadır. Kömür ve çelik ürünleri ise 1 Ağustos 1996 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında işlem görmektedir.

1/95 sayılı OKK’ye genel olarak bakıldığında, taraflar arasında bir Gümrük Bir­liğinin oluşturulmasının esaslarından ziyade Türkiye’nin Topluluğun mevcut Güm­rük Birliğine dahil edilmesinin esaslarının belirlenmiş olduğu görülmektedir. Öyle ki 1/95 sayılı OKK, içerik olarak Topluluğun iç pazar mevzuatı doğrultusunda ha­zırlanmıştır. Karar’da, birçok yerde Topluluk düzenlemelerine gönderme yapılmış­tır. Bu çerçevede Türkiye, ulusal mevzuatını Topluluğun gümrük ve ticaret politika­larının yanı sıra rekabet ve fikrî sınai mülkiyet haklarına ilişkin politikalarının da dâ­hil olduğu kapsamlı bir alanda uyumlaştırma yükümlülüğü altına girmiştir. 

Ayrıca Türkiye, Gümrük Birliği kapsamında ortaya çıkacak yorum ve uygulama sorunları­nı da Topluluk yargısının içtihatları çerçevesinde çözeceğini kabul etmiştir. Buna karşılık, Türkiye’nin Topluluğun karar alma (yasama), yürütme ve yargı mekaniz­malarına aktif katılımını sağlayacak herhangi bir mekanizma da öngörülmemiştir.