İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye

UNDP’nin 2011 yılı İnsani Gelişme Raporu’nda Türkiye 187 ülke arasında 92’nci sı­radadır. Türkiye, bir önceki yıla göre iyileşme sağlayarak üç basamak yukarı çık­mıştır. Bu gelişmede Türkiye’nin milli gelir seviyesinin küresel ekonomik krizden görece az etkilenmesi ve doğumda beklenen yaşam süresinin 72,2 yıldan 74 yıla çıkması önemli rol oynamıştır. Türkiye yüksek insani gelişmişliğe sahip ülkeler arasında yer almasına karşılık, içinde bulunduğu grubun İGE ortalamasından (0,741) daha düşük bir değere sahiptir (Tablo 1.5). Geçmişe yönelik yapılan he­saplamalarda ise Türkiye 1965 yılında düşük insani gelişme düzeyinde iken, 1972 yılında orta insani gelişmişlik düzeyine yükselmiştir (Karluk, 2007, s. 19).

Türkiye’nin 1970’li yıllarda yaşadığı ekonomik, siyasi ve sosyal kargaşa ve ça­tışma ortamı ülkenin kalkınma hızını önemli ölçüde düşürmüştür. 1970’lerden 2000’li yıllara kadar olan süreçte ülke ekonomisindeki istikrarsızlıklar insani geliş­me açısından istenilen ivmenin yakalanmasını engellemiştir. Söz konusu dönemde Türkiye İGE değerini artırsa da diğer ülkelerin gerisinde kalmıştır. 

Bu dönemde yüksek enflasyonist ortam ülkede gelir dağılımındaki adaletsizliği artırmış, artan fa­iz harcamaları ise yapılması gereken eğitim, sağlık ve çeşitli altyapı hizmetlerinin aksamasına veya yapılamamasına yol açmıştır. Yapılan devalüasyonlar ise dolar cinsinden milli geliri düşürmüştür. Hızlı nüfus artışı, okullaşma oranlarının düşük olması, ciddi orandaki okuryazar olmayan nüfus, artan işsizlik vb. nedenler Türki­ye’nin İGE değerine olumsuz yansımıştır.