TÜRKİYE’DE MAHALLİ İDARELERİN BÜTÇELERİ

Kamu ekonomisinde içerisinde mahalli idareler gerek bütçeleri gerekse ekonomik etkileri açısından önemlidir. Mahalli idareler bütçeleri denildiğinde belediyeler, il özel idareleri, İller Bankası ve su ve kanalizasyon idareleri bütçeleridir. Mahalli idare bütçelerinin %90’ı belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Merkezi yö­netimin ağırlık kazandığı ülkelerde mahalli idarelerin etkisi sınırlıdır.

Türkiye’de son yıllarda mahalli idarelerin bütçe ve yetkileri arttırılmaya çalışıl­maktadır. Türkiyede mahalli idarelerin yasa yapma ve vergi koyma yetkileri yok­tur. Bu nedenle yetkileri, görevleri, gelir kaynakları ve harcamaları merkezi yöne­tim tarafından belirlenir. 1980 sonrası dönemde emlak vergileri ve bazı vergilerin toplanması belediyelere bırakılmış ve belediyelere genel bütçeden daha çok kay­nak transfer edilmeye başlanmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak 1980 yılında mahalli idarelerin gelirlerinin GSYH oranı %1 civarında iken 1995 yılında %2,39 a ve nihayet 2010 yılında %3.55 e kadar çıkmıştır.

	Gelirler	Harcamalar	Gelir-Gider Farla
1975	1,22	1,16	0,06
1980	1,05	1,28	-0,23
1985	1,48	1,40	0,08
1990	1,76	1,79	-0,03
1995	2,39	2,54	-0,15
2000	3,27	3,57	-0,30
2005	3,24	3,17	0,07
2009	3,37	3,82	-0,44
2010	3,55	3,39	0,16

               2011 yıları arasında mahalli idarelerin genel bütçe gelirlerinden aldıkları paylar Tablo 3.18’de görülmektedir. 2002 yılında genel bütçe gelirlerinin %6,6’sı mahalli idarelere aktarılırken, 2005’te bu oran %8’e 2010 yılında %8,9’a yükselmiş­tir. Mahalli idarelerin hizmetlerine olan talep nüfus artışına ve kentleşmeye paralel olarak artmaktadır. Türkiye’de son on yılda hızlı bir şekilde kentlere göç gerçek­leşmiştir. Bu durum mahalli idarelerin sunduğu hizmetlere olan talebi artırmıştır,