Türkiye’nin Yüzölçümü ve Coğrafi Konumu

Kuzey yarımkürede yer alan Türkiye’nin yüzölçümü 783.577 km², izdüşüm alanı ise 779.452 km²’dir. Göller ve adalar da dahil edildiğinde, toplam yüzölçümü 814.578 km²’ye, izdüşüm alanı ise 783,562 km²’ye yükselmektedir. Yüzölçümü bü­yüklüğüne göre yapılan sıralamada Türkiye dünyanın 34’ncü büyük ülkesidir. Ül­ke topraklarının yarıdan fazlası dağlarla ve engebeli arazilerle kaplı olduğu için or­talama yükselti oldukça yüksektir (1.132 m). Bu nedenle gerçek yüzölçümü ile iz­düşüm alanı arasında önemli bir farklılık mevcuttur.

Türkiye coğrafi olarak üç kıtanın (Asya, Avrupa ve Afrika) birbirine en çok yak­laştığı yerde; Asya ile Avrupa’yı birbirinden ayıran iki önemli deniz boğazının (Ça­nakkale ve İstanbul) üzerindedir. Ülke topraklarının yaklaşık %97’si Asya, %3’ü ise Avrupa kıtasındadır. Ülke yaklaşık olarak 35° - 42° kuzey paralelleri (enlemleri) ile

25° - 44° doğu meridyenleri (boylamları) arasında yer alır (Tablo 1.1). Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasındaki uzaklık 1.660 km iken, kuzey ile güney arasın­daki mesafe 650 km’dir. Türkiye doğuda Gürcistan (276 km), Ermenistan (328 km), Nahçıvan (Azerbaycan) (18 km) ve Iran (560 km), batıda Yunanistan (203 km) ve Bulgaristan (269 km), güneyde Irak (384 km) ve Suriye (911 km) ile komşudur. Ül­kenin toplam sınır uzunluğu 10.765 km’dir. Bunun 2.949 km’si kara, 7.816 km’si ise deniz sınırıdır.

Yönler	Uç Noktalar	Enlem (Paralel)	Kuzey	Boylam (Meridyen)	Doğu
Doğu	Türkiye-İran-Nahçıvan Sınırının kavşak noktası	39°	37'	4 o	49'
Batı	Gökçeada- İnceburun	40°	08'	° m 2	40'
Kuzey	Sinop-İnceburun	42°	06'	° 3	57'
Güney	Hatay- Yayladag- Beysun Köyü	35°	48'	36°	09'

Tablo 1.1 Türkiye’nin Uç Noktalarının Enlem ve Boylamları Kaynak: TÜİK (2012), İstatistiklerle Türkiye 2011, s. 2.

Coğrafi konum Türkiye’ye başta jeopolitik ve ekonomik olmak üzere pek çok açıdan fırsatların yanı sıra tehditler de yaratmaktadır. Günümüze kadar olan süre­ce bakıldığında Türkiye’nin mevcut fırsatları yeterince değerlendiremediği söyle­yebiliriz. Örneğin üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye’de denizcilik sektörü, yüksek potansiyeline rağmen çok fazla gelişmemiş ve su ürünleri üretiminin ülke ekonomisine katkısı oldukça sınırlı kalmıştır.

Coğrafi konumun doğurduğu tehditlere Soğuk Savaş döneminin getirdiği olum­suzlukları, Ortadoğu’da yaşanmış/yaşanmakta çatışmaları ve savaş ortamını örnek verebiliriz. Hem Doğu ve Batı Bloku arasındaki Soğuk Savaş, hem de bölgesel ni­telikli Iran-Irak Savaşı, 1 ve 2. Körfez Savaşları Türkiye için başta askeri ve ekono­mik olmak üzere pek çok açıdan ciddi tehditler yaratmıştır. Ayrıca komşu ülkeler­de yaşanan iç karışıklıklar da Türkiye için tehdit olabilecek niteliktedir.