Boru Hatları Taşımacılığı

Dünya ekonomisinde ham petrol ve petrol ürünleri taşımasında denizyolları yanın­da boru hattı taşımacılığı 1960’lardan sonra hızlı bir gelişim göstermiştir. Boru hat­ları iç çapı 30-120 cm olan çelik veya plastik borulardan yapılır. Petrol’ün hareke­ti sağlamak için boru hatları ile birlikte pompa istasyonları inşa edilir.

Çoklu kullanım için yapılan boru hatlarında nakil işlemi iki veya daha çok fark­lı ürünü aynı hattan ard arda gönderilerek yapılır. Ham petrol belli miktarlarda bal­mumu veya parafin içerir. Soğuk iklimlerde balmumu boru hattı içerisinde artış gösterebilir. Balmumu birikimi periyodik olarak hat boyunca temizlenir.

Türkiye’de ilk boru hattı 1966’da Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından Batman-Dörtyol (İskenderun Körfezi) arasında döşenmiş ve işletmeye açılmıştır. Bu hat, TPAO yanında Shell ve Mobil’in Siirt ve Diyarbakır illerindeki üretim arazilerine ikincil hatlarla bağlanmıştır.

Türkiye-Irak Petrol Boru Hattının inşasına 1974’te başlanmış, hat 25 Mayıs 1977’de işletmeye açılmıştır. Toplam 891 km uzunluğundaki hattın 340 km’si Irak’ta, 641 km’si Türkiye’dedir. Bu hat Kerkük’ten başlamakta, Habur Çayı üzerin­den Türkiye’ye geçmekte ve İskenderun Yumurtalık’ta son bulmaktadır.

Hat üzerinde ikisi Irak’ta, üçü Türkiye’de beş pompalama istasyonu vardır. Ka­pasitesi günde 700 bin varil hesabıyla yılda 35 milyon tondur. Pompalama istas­yonları eklendiğinde kapasite günde 900 bin varile (yılda 45 milyon tona) çıkabil­mektedir. Türkiye bu boru hattından ton başına belirli bir taşımacılık ücreti al­makta, ayrıca nakledilen ham petrolün %40’ına kadar kısmını satın almak seçene­ğine sahip bulunmaktadır. Hat, sermayesinin tamamı TPAO’ya ait BOTAŞ tarafın­dan işletilmektedir.