Liberal Döneme Geçiş

İkinci Dünya Savaşı yıllarında devletin Milli Korunma, Varlık, Çiftçiyi Topraklan­dırma Yasaları ile Toprak Mahsulleri Vergisi uygulamaları sonucunda geniş halk kitlelerinin yaşam standartları düşmüş ve halkın mevcut siyasi iktidara karşı hoş­nutsuzluğu artmıştır. 18 Ocak 1940 tarihli 3780 sayılı Milli Korunma Kanunu, Sa­vaş koşullarında ekonominin üzerindeki baskıları denetim altına alabilmek, özel­likle gıda zorluklarını gidermek üzere çıkartılmış ve hükümete üretim ve dağıtım­la ilgili özel yetkiler vermiştir.

Çiftçiyi Topraklandırma Kanun tasarısının Meclis’te görüşülmesi sırasında baş gösteren muhalefet sonucunda Adnan Menderes ve Fuat Köprülü CHP’den ihraç edilmişlerdir. Bu karara karşı çıkan Refik Koraltan ve Celal Bayar’ın da Parti’den (CHP’den) istifa etmesiyle oluşan muhalefet, çok partili hayata geçiş izninin veril­mesiyle 7 Ocak 1946 tarihinde Demokrat Parti’yi kurmuşlardır. Yeni kurulan Par­ti, siyasi iktidarı devletçi ekonomi politikasından dolayı sert bir şekilde eleştirme­ye başlamış ve parti programında ekonomik devletçiliğe yer vermemiştir.

Demokrat Parti, liberal politikalar izlenmesinden yana bir programa sahip idi ve ekonomik kalkınmanın özel sektöre dayanacağını öne sürmekteydi. 21 Tem­muz 1946 tarihinde yapılan ve açık oy gizli sayıma dayanan ilk genel seçimler so­nucunda Demokrat Parti 465 milletvekilliğinden 62’sini kazanmış ve böylece Tür­kiye Cumhuriyeti’nde yasal olarak çok partili hayat başlamıştır.